ความหมายของการวัดผลและประเมินผล

ความหมายของการวัดผลและประเมินผล                    

การวัดผล (Measurement)    หมายถึงกระบวนการกําหนดจํานวนเพื่อใชเปนเกณฑการวัด โดยใชเครื่องมือวัด  เพื่อศึกษา   คนหา  หรือตรวจสอบคุณลักษณะของบุคคล    ผลงาน  หรือสิ่งใดสิ่งหนึ่ง เพื่อใหได้     ขอมูลที่มีความหมายแทนปริมาณหรือคุณภาพของคุณลักษณะที่จะวัดเปนตัวเลขอยางมีกฎเกณฑ

การประเมินผล  (Evaluation)  หมายถึงการรวบรวมและเรียบเรียงขอมูลที่ไดจากการ วัดผลมาใชในการตัดสินใจ       ดวยการหาขอสรุป  ตัดสิน  และประเมินคาโดยการเทียบกับเกณฑที่กําหนด
             การวัดผลและประเมินผล    เปนกระบวนการที่ชวยใหผูเรียนทราบถึงความสามารถของ ตนเอง     และเกิดแรงจูงใจในการพัฒนาตนเอง  รวมทั้งสามารถวินิจฉัยและแกไขขอบกพรองไดถูกตอง สําหรับผูสอนทําใหทราบวาจัดการเรียนรูบรรลุวัตถุประสงคหรือไม  สามารถวินิจฉัยผูเรียนและชวยเหลือ ใหพัฒนาตามศักยภาพ รวมทั้งปรับปรุงแผนการจัดการเรียนรูใหมีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น

หลักการวัดผลและประเมินผล

เพื่อใหการวัดผลและประเมินผลเปนไปอยางถูกตอง  มีประสิทธิภาพสอดคลองกับ
จิตวิทยาการเรียนรู  และหลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐานพุทธศักราช   2544    ควรยึดหลักในการปฏิบัติ ดังนี้

- วัดผลใหสอดคลองกับมาตรฐานการเรียนรู  และเปาหมายการเรียนรู

- วัดผลดวยเครื่องมือที่มีคุณภาพ

- การแปลผลถูกตอง

  - มีความยุติธรรม

- การใชผลการวัดและประเมินผลอยางคุมคา

- การวัดผลและประเมินผลตองกระทําอยางตอเนื่อง

ความมุงหมายของการวัดผลและประเมินผล

การวัดผลประเมินผลจะมีความหมาย  มีคุณคา  และมีประโยชนมากขึ้นเมื่อนําผลจากการวัดมาใชไดตรงตามแตละวัตถุประสงคหรือความมุงหมายของการวัดผลและประเมินผล  ดังนี้

                          - เพื่อตรวจสอบความรูพื้นฐาน

                          - เพื่อสรางแรงจูงใจในการเรียน

                          - เพื่อปรับปรุงการเรียนการสอน

                          - เพื่อวินิจฉัยขอบกพรอง

                          - เพื่อตัดสินผลการเรียน

                          - เพื่อจัดตําแหนงหรือจัดประเภท

                          - เพื่อเปรียบเทียบระดับพัฒนาการ

                          - เพื่อพยากรณหรือทํานาย

                          -  เพื่อประเมินคา

ประโยชนของการวัดผลและประเมินผล

การวัดผลและประเมินผลมีประโยชนในดานตาง ๆ  ดังนี้

  - ดานผูเรียน    ทําใหผูเรียนมีความกระตือรือรน  คิดปรับปรุงขอบกพรอง  พัฒนาความสามารถ  และเรียนอยางมีจุดหมาย

                         - ดานผูสอน  ทําใหผูสอนไดทราบผลการเรียนรูของผูเรียน  เพื่อนําผลไปปรับปรุง พัฒนา  และสงเสริมใหผูเรียนไดเรียนรูอยางเต็มศักยภาพ  และนําผลไปปรับปรุงกระบวนการจัดการเรียนรู ใหมีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น

                         - ดานการบริหาร  ทําใหทราบผลการเรียนรูเปนรายชั้นและรายชวงชั้น  แลวนําผลนั้น            ไปเปนแนวทางในกาวางแผนบริหารจัดการศึกษาของสถานศึกษาเพื่อปรับปรุงพัฒนาการเรียนการสอน และปรับปรุงพัฒนาคุณภาพของผูเรียนใหไดมาตรฐานตามที่สถานศึกษากําหนด

                         - ดานผูปกครอง  ทําใหผูปกครองไดทราบระดับความสามารถในการเรียนรูของผูเรียน          และเพื่อปรับปรุงสงเสริม  สนับสนุน  หรือพัฒนาใหเต็มศักยภาพ

                         - ดานการแนะแนว  ทําใหผูเกี่ยวของทุกฝายไดใชเปนขอมูลประกอบการใหคําปรึกษา แนะนํากับผูเรียนอยางเหมาะสม

                         - ดานการวิจัย  ทําใหผูเกี่ยวของมีขอมูลไปใชในการทําวิจัย  เพื่อพัฒนาการจัดกิจกรรม    การเรียนรู้ต่อไปได้

เครื่องมือการวัดผลและประเมินผล

เครื่องมือการวัดผลและประเมินผลมีหลายชนิด  ผูใชตองพิจารณาเลือกเครื่องมือให เหมาะสมเพื่อใหได้ข้อมูลที่มีประสิทธิภาพตรงกับจุดมุงหมาย  เครื่องมือวัดผลและประเมินผล  มีดังนี้

- แบบทดสอบ (Test)   เปนแบบทดสอบวัดพฤติกรรมดานพุทธิพิสัย  จิตพิสัย  และทักษะ พิสัยที่ผูสอนสรางขึ้นเอง   หรือเปนแบบทดสอบมาตรฐาน  ไดแก  แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์  แบบทดสอบวัด ความถนัด  และแบบทดสอบวัดบุคลิกภาพ

-  แบบสอบถาม (Questionnaire)    เปนเครื่องมือที่มุงเก็บขอมูลที่เปนขอเท็จจริงตาง ๆ ความรูสึก  หรือความคิดเห็นของผูตอบ  ไดแก  แบบสอบถามปลายปด  และแบบสอบถามปลายเปด
                   - แบบสัมภาษณ (Interview)  เปนเครื่องมือที่ใชกระบวนการสื่อความหมายระหวาง ผูสัมภาษณกับผูถูกสัมภาษณ

-  แบบสังเกต (Observation)  เปนการเก็บขอมูลดวยการจดบันทึกพฤติกรรมของผูถูก สังเกตในสถานการณใดสถานการณหนึ่ง    ไดแก  แบบสังเกตโดยตรง  และแบบสังเกตโดยออม

-  แบบตรวจสอบรายการ (Checklist)  เปนเครื่องมือที่เหมาะกับการประเมินผล เกี่ยวกับกระบวนการดําเนินงาน  และผลผลิต  จากการปฏิบัติงานของผูเรียน  หรืออาจใชในการตรวจสอบ การเขารวมกิจกรรมหรือการแสดงออกของพฤติกรรมที่สนใจก็ได

- แบบบันทึก (Anecdotal)    เปนเครื่องมือสําหรับบันทึกพฤติกรรมของผูเรียน เหตุการณที่เกิดขึ้นและเกี่ยว    ของกับผูเรียนในชวงเวลาหนึ่ง ๆ

                   -  สังคมมิติ (Sociometry)  เปนเครื่องมือที่ใชศึกษาความสัมพันธของผูเรียนที่อยู รวมกันวามีความพึงพอใจหรือไมพึงพอใจซึ่งกันและกันอยางไร

                   - แฟมสะสมงาน (Portfolio)  เปนการเก็บรวบรวมผลงานหรือหลักฐานเกี่ยวกับ ความกาวหนาในการเรียนรูวิชาใดวิชาหนึ่งหรือหลายวิชาอยางมีระบบระเบียบและมีความหมายตรงตาม สภาพจริง

คุณภาพของเครื่องมือวัดผลและประเมินผล

                 การวัดผลและประเมินผลจะมีประสิทธิภาพมากนอยเพียงใดยอมขึ้นอยูกับคุณภาพของ เครื่องมือที่ใชในการวัดผลและประเมินผล  เครื่องมือวัดผลและประเมินผลที่มีคุณภาพควรมีลักษณะดังนี้
                   - ความเที่ยงตรง (Validity)  เปนคุณภาพของเครื่องมือวัดที่สามารถวัดไดอยางถูกตอง ตรงกับสาระและจุดประสงคการเรียนรู  ไดแก  ความเที่ยงตรงเชิงเนื้อหา    ความเที่ยงตรงเชิงโครงสราง ความเที่ยงตรงเชิงพยากรณ

                   - ความเชื่อมั่น (Reliability)  เปนคุณภาพของเครื่องมือที่แสดงความคงที่สม่ำเสมอ ของคะแนนจากการวัด  เครื่องมือวัดที่ดีตองมีความเชื่อมั่นสูง  จึงจะถือวาผลของการวัดเชื่อถือได
                   - ความเปนปรนัย (Objectivity)  เปนคุณภาพของเครื่องมือวัดซึ่งตองมีหลักเกณฑ ถูกตองตามหลักวิชาเปนที่ยอมรับสําหรับทุก ๆ คนในการพิจารณาซึ่งไดแก  ความชัดเจนของคําถาม ตองเขาใจตรงกันไมตีความแตกตางกัน  การตรวจใหคะแนนตรงกัน  เฉลยตรงกัน  และการแปล ความหมายของคะแนนตรงกัน       เชน  ตอบผิดได 0  คะแนน     ตอบถูกได  1  คะแนน                    - ความยากงาย (Difficulty)  แบบทดสอบที่ดีมีคุณภาพตองมีความยากงายพอเหมาะ คือไมยากเกินไปและไม   งายเกินไป  ซึ่งการพิจารณาความยากงายของแบบทดสอบพิจารณาได
ทั้งเปนฉบับและรายขอ

                   - อํานาจจําแนก (Discriminating Power)  เปนคุณภาพของเครื่องมือวัดที่สามารถแบง ผูสอบออกไดตามระดับความสามารถ  โดยคนเกงจะตอบถูกคนออนจะตอบผิด ขอสอบที่ดีตองมีคา อํานาจจําแนกสูง  ซึ่งสามารถพิจารณาไดทั้งเปนฉบับและรายขอ

                  - ความยุติธรรม (Fairness)  เครื่องมือวัดผลและประเมินผลที่ใหความยุติธรรมจะตอง ไมเปด โอกาสใหผูสอบไดเปรียบเสียเปรียบกัน

                  - ถามลึก (Searching)  คําถามในเครื่องมือวัดผลแตละชนิดไมควรถามแตเพียงความรู ความจํา   เทานั้น  ควรถามวัดความเขาใจ  และถามลึกไปถึงขั้นการนําไปใช  การวิเคราะห  การสังเคราะห และการประเมินคา

                  - จําเพาะเจาะจง (Definite)  เครื่องมือวัดผลที่ดีตองมีคําถามเฉพาะเจาะจง  ไมถาม คลุมเครือ    เลนสํานวน  ผูสอบอานแลวตองเขาใจชัดเจนวาถามอะไร
                  - ยั่วยุ (Exemplary)  คําถามที่ดีจะตองยั่วยุใหผูสอบอยากทํา  มีสํานวนภาษาที่นาสนใจ ไมถามวนเวียนซ้ำซากน่าเบื่อหน่าย  โดยเฉพาะการเรียงลําดับคําถามจากของายไปขอยาก
                  - ประสิทธิภาพ (Efficiency)  เครื่องมือวัดผลและประเมินผลที่ดีตองมีประสิทธิภาพที่ ทําใหได้ข้อมูลถูกตอง  เชื่อถือได   และคุมคา   เชน ใชในการวินิจฉัยขอบกพรอง  หรือพยากรณ ความสําเร็จในอนาคต โดยนําไปหาความสัมพันธกับตัวเกณฑ

การประเมินผลการเรียนรูคณิตศาสตร

การประเมินผลการเรียนรูกลุมสาระการเรียนรูคณิตศาสตร  เปนกระบวนการที่ชวยใหได้ข้อมูลสารสนเทศซึ่งแสดงถึงพัฒนาการและความกาวหนาในการเรียนรูดานตาง ๆ  คือ  

-  ความรูความเขาใจเกี่ยวกับจํานวนและการดําเนินการ   การวัด   เรขาคณิต   พีชคณิต      การวิเคราะหขอมูลและความนาจะเปน  รวมทั้งการนําความรูดังกลาวไปประยุกต

 -  ทักษะ/กระบวนการทางคณิตศาสตร  ซึ่งประกอบดวยความสามารถในการแกปญหา การใหเหตุผล  การสื่อสาร  การสื่อความหมายทางคณิตศาสตร  การนําเสนอ  การเชื่อมโยง และการมีความคิดริเริ่มสรางสรรค

-  คุณธรรม  จริยธรรม  และคานิยม  อันไดแก  เจตคติที่ดีตอวิชาคณิตศาสตร  ตระหนักในคุณคา ของคณิตศาสตร       ฝกการทํางานที่เปนระบบ  มีระเบียบวินัย  รอบคอบ  มีความรับผิดชอบ             มีวิจารณญาณ  และมีความเชื่อมั่นในตนเอง

ขอมูลสารสนเทศเหลานี้สงเสริมใหผูสอนและผูเรียนทราบจุดเดน  จุดดอย  ดานการสอนและ การเรียนรู   และเกิดแรงจูงใจที่จะพัฒนาตน

1  หลักการประเมินผลการเรียนรูคณิตศาสตร

การประเมินผลกลุมสาระการเรียนรูคณิตศาสตร  ยึดหลักการสําคัญ ดังนี้

1.1  การประเมินผลตองกระทําอยางตอเนื่อง และควบคูไปกับกระบวนการเรียนการสอน

ผูสอนควรใชงานหรือกิจกรรมคณิตศาสตรเปนสิ่งเราใหผูเรียนเขาไปมีสวนรวม ในการเรียนรูและใชการถามคําถาม  นอกจากการถามเพื่อตรวจสอบและสงเสริมความรูความเขาใจใน เนื้อหาแลวควรถามคําถามเพื่อตรวจสอบและสงเสริมทักษะ/กระบวนการทางคณิตศาสตรดวย  เชน การถามคําถามในลักษณะ “นักเรียนแกปญหานี้อยางไร”  “ใครสามารถคิดหาวิธีการนอกเหนือไปจากนี้ไดอีก” “นักเรียนคิดอยางไรกับวิธีการที่เพื่อนเสนอ”  การกระตุนดวยคําถามซึ่งเนนกระบวนการคิดทําใหเกิด ปฏิสัมพันธระหวางผูเรียนดวยกัน  และระหวางผูเรียนกับผูสอน  ผูเรียนมีโอกาสไดพูดแสดงความคิดเห็น ของตน  แสดงความเห็นพองและโตแยง  เปรียบเทียบวิธีการของตนกับของเพื่อนเพื่อเลือกวิธีการที่ดีในการ แกปญหา  ดวยหลักการเชนนี้  ทําใหผูสอนสามารถใชคําตอบของผูเรียนเปนขอมูลเพื่อตรวจสอบเกี่ยวกับ ความรูความเขาใจและทักษะ/กระบวนการทางคณิตศาสตรของผูเรียน

1.2  การประเมินผลตองสอดคลองกับจุดประสงคและเปาหมายการเรียนรู

จุดประสงคและเปาหมายการเรียนรูในที่นี้เปนจุดประสงคและเปาหมายที่กําหนดไว            ในระดับชั้นเรียน  ระดับสถานศึกษา  และระดับชาติ ในลักษณะของสาระและมาตรฐานการเรียนรูที่ประกาศไว ในหลักสูตร  เปนหนาที่ของผูสอนที่ตองประเมินผลตามจุดประสงคและเปาหมายการเรียนรูเหลานี้ เพื่อใหสามารถบอกไดวาผูเรียนบรรลุผลการเรียนรูตามมาตรฐานที่กําหนดหรือไม
                        ผูสอนตองแจงจุดประสงคและเปาหมายการเรียนรูในแตละเรื่องใหผูเรียนทราบ เพื่อใหผูเรียนเตรียมพรอมและปฏิบัติตนใหบรรลุจุดประสงคและเปาหมายที่กําหนด

1.3  การประเมินผลทักษะ/กระบวนการทางคณิตศาสตรมีความสําคัญเทาเทียมกับ การวัดความรูความเขาใจในเนื้อหา ทักษะ/กระบวนการทางคณิตศาสตร  ไดแก  การแกปญหา  การใหเหตุผล การสื่อสาร    การสื่อความหมายทางคณิตศาสตร  และการนําเสนอ  การเชื่อมโยง  และการมีความคิดริเริ่ม สรางสรรค   ทักษะ/กระบวนการทางคณิตศาสตรเปนสิ่งที่ตองปลูกฝงใหเกิดกับผูเรียน  เพื่อการเปนพลเมืองที่มีคุณภาพ        รูจักแสวงหาความรูดวยตนเอง  ปรับตัวและดํารงชีวิตอยางมีความสุข ผูสอนตองออกแบบงานหรือกิจกรรมซึ่ง     สงเสริมใหเกิดทักษะ/กระบวนการทาง คณิตศาสตร  (การประเมินกระบวนการทางคณิตศาสตรอาจใชวิธีการสังเกต  สัมภาษณ  หรือ    ตรวจสอบ คุณภาพผลงานเพื่อประเมินความสามารถของผูเรียน)  งานหรือกิจกรรมการเรียนบางกิจกรรมอาจ ครอบคลุมทักษะ/กระบวนการทางคณิตศาสตรหลายดาน  งานหรือกิจกรรมจึงควรมีลักษณะตอไปนี้
                  -  สาระในงานหรือกิจกรรมมีการเชื่อมโยงความรูหลายเรื่อง

-  ทางเลือกในการดําเนินงานหรือแกปญหามีไดหลายวิธี

-  เงื่อนไขหรือสถานการณปญหามีลักษณะเปนปญหาปลายเปด  ที่ใหผูเรียนที่มี ความสามารถตางกันมีโอกาสแสดงกระบวนการคิดตามความสามารถของตน
                 -  งานหรือกิจกรรมตองเอื้ออํานวยใหผูเรียนไดใชกระบวนการสื่อสาร สื่อความหมายทางคณิตศาสตร  และนําเสนอในรูปการพูด  การเขียน  การวาดรูป เปนตน

-  งานหรือกิจกรรมตองใกลเคียงสภาพจริงหรือสถานการณที่เกิดขึ้นจริง  เพื่อให ผูเรียนตระหนักในคุณคาของคณิตศาสตร

1.4  การประเมินผลการเรียนรูตองนําไปสูขอมูลสารสนเทศเกี่ยวกับผูเรียนรอบดาน การประเมินผลการเรียนรูมิใชเปนเพียงการใหผูเรียนทําแบบทดสอบในชวงเวลาที่ กําหนดเทานั้น  แตควรใชเครื่องมือวัดและวิธีการวัดที่หลากหลาย  เชน  การทดสอบ  การสังเกต  การสัมภาษณ การมอบหมายงานใหทําเปนการบาน  การทําโครงงาน  การเขียนบันทึกโดยผูเรียน  การใหผูเรียนจัดทําแฟม สะสมงานของตนเอง  หรือการใหผูเรียนประเมินตนเอง  การใชเครื่องมือวัดและวิธีการที่หลากหลายจะทําให ผูสอนมีขอมูลรอบดานเกี่ยวกับผูเรียน  เพื่อนําไปตรวจสอบกับจุดประสงค  และเปาหมายการเรียนรู ที่กําหนดไว  เปนหนาที่ของผูสอนที่ตองเลือกและใชเครื่องมือวัดและวิธีการที่เหมาะสมในการตรวจสอบ การเรียนรู การเลือกใชเครื่องมือเพื่อการประเมินผลขึ้นอยูกับจุดประสงคของการประเมิน เชน  การประเมินเพื่อวินิจฉัยผูเรียน การประเมินเพื่อใหไดขอมูลยอนกลับเกี่ยวกับการเรียนการสอน  และ การประเมินเพื่อตัดสินผลการเรียน การประเมินเพื่อวินิจฉัยผูเรียน  มีจุดประสงคเพื่อ    คนหาขอบกพรองในการเรียนรู และสาเหตุของขอบกพรอง  และตรวจสอบความพอเพียงของความรูและความสามารถที่เปนพื้นฐาน จําเปนของผูเรียน   วิธีประเมินควรใชการสังเกต  การสอบปากเปลา  หรือการใชแบบทดสอบวินิจฉัย ทั้งนี้คําถามหรืองานที่ใหผูเรียนทําควรมุงไปที่เนื้อหาที่    เปนพื้นฐานจําเปนที่ผูเรียนทุกคน  ตองรู   รวมทั้ง ทักษะ/กระบวนการทางคณิตศาสตร์ด้วย การประเมินเพื่อใหไดขอมูลยอนกลับเกี่ยวกับการเรียนการสอน  มีจุดประสงค สําคัญเพื่อตรวจสอบวาผูเรียนบรรลุถึงผลการเรียนรูที่คาดหวังหรือไมเพียงใด  วิธีการประเมินควรครอบคลุม ตั้งแตการทดสอบ  การนําเสนองานในชั้นเรียน  การทําโครงงาน  การแกปญหา          การอภิปรายในชั้นเรียน หรือการทํางานที่มอบหมายใหเปนการบาน

การประเมินเพื่อตัดสินผลการเรียน  มีจุดประสงคเพื่อตรวจสอบวาผูเรียนมี ความเขาใจและสามารถประยุกตความรูไดเพียงใด  สมควรผานรายวิชานั้นหรือไม  วิธีการประเมินควร พิจารณาจากการปฏิบัติงานและการสอบที่สอดคลองกับผลการเรียนรูที่คาดหวังของรายวิชา (กรณีตัดสิน ผลการเรียนรูรายวิชา)  หรือมาตรฐานการเรียนรูชวงชั้น (กรณีตัดสินการผานชวงชั้น) เครื่องมือที่ใชในการประเมินผลการเรียนรูสําหรับจุดประสงคการประเมินหนึ่ง ไมควรนํามาใชกับอีกจุดประสงคหนึ่ง เชน  ไมควรนําแบบทดสอบเพื่อการแขงขันหรือการคัดเลือกผูเรียน มาใชเปนแบบทดสอบสําหรับตัดสินผลการเรียนรู

1.5  การประเมินผลการเรียนรูตองเปนกระบวนการที่ชวยสงเสริมใหผูเรียนมีความ กระตือรือร้นในการปรับปรุงความสามารถดานคณิตศาสตรของตน การประเมินผลที่ดีโดยเฉพาะการประเมินผล ระหวางเรียน ตองทําใหผูเรียน มีความกระตือรือรน  คิดปรับปรุงขอบกพรองและพัฒนาความสามารถ ดานคณิตศาสตรของตนเองใหสูงขึ้น เปนหนาที่ของผูสอนที่ตองสรางเครื่องมือวัดหรือวิธีการที่ทาทาย  และสงเสริมกําลังใจแกผูเรียนในการ ขวนขวายเรียนรูเพิ่มขึ้น การเปดโอกาสใหผูเรียนมีสวนรวมในการประเมินตนเอง ดวยการสรางงานหรือ กิจกรรมการเรียนรูที่สงเสริมบรรยากาศใหเกิดการไตรตรองถึงความสําเร็จหรือความลมเหลวในการทํางานของตนเองไดอยางอิสระ เปนวิธีการหนึ่งที่ชวยสงเสริมใหผูเรียนมีความกระตือรือรน  ในการปรับปรุงและ พัฒนาความสามารถด้าน คณิตศาสตรของตน